Kultywowanie wdzięczności to łatwo dostępna praktyka, która może znacząco wpłynąć na samopoczucie zarówno dzieci jak i dorosłych. Wdzięczność, czyli rozpoznawanie i docenianie pozytywnych doświadczeń w otaczającej nas rzeczywistości, nie tylko tymczasowo poprawia nastrój, ale może również prowadzić do wielu długoterminowych korzyści emocjonalnych. Wprowadzając do codzienności – małe rytuały wdzięczności, uczymy się zauważać i doceniać to, co mamy i to, co może być dla nas źródłem radości: piękno natury, życzliwość innych ludzi, wsparcie bliskich, pyszne jedzenie, nowe doświadczenia, zabawne sytuacje.
Korzyści płynące z praktykowania wdzięczności
Robert Emmons, specjalista w dziedzinie korzyści płynących z wdzięczności, zauważył w swoich badaniach, że osoby, które regularnie przez 3 tygodnie zapisywały rzeczy, za które były wdzięczne, chętniej wchodziły w interakcje społeczne i częściej budziły się rano wypoczęte. Emmons zauważył również, że doceniając wartość danej rzeczy doświadczamy więcej pozytywnych emocji, rzadziej odczuwamy zazdrość, żal czy zawiść, zwiększamy naszą odporność na stres i wzmacniamy poczucie własnej wartości. Wyrażanie wdzięczności aktywuje szlaki dopaminowe – obszary mózgu związane z nagrodą, motywacją i regulacją emocjonalną. Wielokrotne praktykowanie wdzięczności pomaga mózgowi budować nowe ścieżki neuronalne, które w konsekwencji łatwiej rozpoznają pozytywne aspekty życia.
Świadomie kierowanie uwagi w stronę pozytywnych aspektów naszego życia, za które możemy być wdzięczni jest przeciwieństwem funkcjonowania na autopilocie. Zatrzymując się na chwilę i zauważając to, co nas otacza możemy nauczyć się odkrywać piękno w najprostszych rzeczach, z pozoru zwyczajnych momentach. Jeśli celowo przekierujemy naszą uwagę na pozytywne aspekty niejako “przeprogramujemy” mózg lub też po prostu nauczymy go nowego nawyku zwracania uwagi na to, co ważne i piękne.
Wdzięczność u dzieci
Wprowadzając praktykę wdzięczności do codziennego życia i ucząc jej dziecko, dajesz mu wyjątkowe narzędzie do budowania pozytywnego nastawienia oraz rozwijania wewnętrznego spokoju. Regularne wyrażanie wdzięczności pomaga dziecku dostrzegać i doceniać małe, dobre rzeczy wokół siebie, co w dłuższej perspektywie wspiera jego zdrowie psychiczne i zwiększa odporność na trudności. Badania pokazują, że dzieci praktykujące wdzięczność są bardziej empatyczne i lepiej radzą sobie w relacjach z rówieśnikami. To również doskonała okazja do zacieśnienia więzi między wami poprzez dzielenie się tym, za co jesteście sobie wdzięczni każdego dnia.
Aby wprowadzić wdzięczność w domu, warto zacząć od prostych, codziennych rytuałów, które pomogą w naturalny sposób budować nawyk doceniania tego, co mamy. Można na przykład codziennie przed snem razem z dzieckiem wymieniać trzy rzeczy, za które jesteście wdzięczni. Innym pomysłem jest stworzenie „słoika wdzięczności”, do którego każdy domownik wrzuca karteczki z zapisanymi momentami lub rzeczami, które sprawiły mu radość w ciągu dnia. Warto także modelować wdzięczność, samemu głośno wyrażając ją za drobne gesty i sytuacje – to pokazuje dziecku, że warto doceniać nie tylko wielkie wydarzenia, ale i codzienne, drobne przyjemności. Tego typu praktyki budują pozytywną atmosferę w domu i pomagają zarówno dzieciom, jak i dorosłym skupić się na dobrych stronach życia, nawet w trudniejszych chwilach.
Poniżej przedstawiamy kilka ćwiczeń, które uczą wdzięczności w sposób przystępny dla dzieci i genialnie łączą naukę z zabawą. Wypróbujcie je w domu!
- ĆWICZENIE 1: DZIĘKUJĘ CI
Usiądź uważnie i przymknij oczy. Pomyśl o osobie, z którą lubisz spędzać czas. To może być mama, tata, twoje rodzeństwo, dziadkowie, przyjaciel lub ktoś inny. Wyobraź sobie, że ta osoba siedzi teraz naprzeciwko ciebie.
Wyobraź sobie, w co jest ubrana i jaką ma minę.
Teraz pomyśl o trzech rzeczach, za które chciałabyś/chciałbyś tej osobie podziękować
Kiedy będziesz gotowa/gotowy, opowiedz o tym w myślach tej osobie: dziękuję ci za to, że….
Wyobraź sobie, jak czuje się osoba, która to usłyszała?
A jak ty się czujesz?
źródło: „Chwilołapki. Karty Uważności dla dzieci”
- ĆWICZENIE 2: POPCORN PARTY
Przeczytaj dziecku ten wstęp podczas pierwszych kilku powtórzeń ćwiczenia.
Czy wiesz, co znaczy słowo wdzięczność? Jest podobne do słowa dziękować – czujesz ją, gdy coś sprawia, że jesteś tak bardzo szczęśliwy, że aż chcesz powiedzieć dziękuję. Czy wiesz, że praktykowanie bycia wdzięcznym pomoże ci być szczęśliwszym?
Przeczytaj dziecku poniższą instrukcję. Po kilku próbach może być w stanie samo prowadzić się przez ćwiczenie, bez twojej pomocy.
Wyobraź sobie, że jesteście maleńkimi ziarenkami kukurydzy na dnie garnka. Przykucnijcie i postarajcie się skulić w kształt takiego ziarenka.
Teraz pomyślcie o czymś w swoim życiu, za co jesteście wdzięczni. To może być osoba, ktoś z waszej rodziny albo ze szkoły. To może też być jakiś przedmiot w domu, taki jak książka albo zabawka. Albo coś zupełnie innego, na przykład słońce, deszcz, to co dzisiaj zjedliście; to może być cokolwiek.
Teraz wyobraźcie sobie, że podnoszę temperaturę pod garnkiem. Jedno po drugim będziecie teraz eksplodować jak popcorn i wykrzykiwać przy tym jedną rzecz, za którą jesteście wdzięczni.
Spróbujmy. Zaczekaj, aż wszystkie dzieci wyskoczą z garnka.
Teraz, gdy cały popcorn w garnku napęczniał, wyobraźcie sobie, że jesteście następną garścią małych ziarenek, tak żebyśmy mogli zrobić jeszcze jedną porcję tym razem myśląc o innych rzeczach, za które możecie być wdzięczni.
Przemyślenia:
Po ćwiczeniu możesz zapytać dziecko, jak podobało mu się wyrażanie wdzięczności. Co zauważyło? Jak się czuje? Cokolwiek odpowie, podkreśl, że to dobrze, że dostrzegło to wrażenie, bo to właśnie jest mindfulness.
źródło: Uz A. (2020), Mindfulness dla dzieci.
- ĆWICZENIE 3: DOBRY DZIEŃ
Usiądź uważnie i przymknij oczy.
Oddychaj spokojnie, zauważając jak twój brzuch unosi się i opada, kiedy oddychasz.
Pomyśl o dzisiejszym dniu. Spróbuj przypomnieć sobie trzy dobre rzeczy, które ci się dziś przydarzyły. Może zjadłaś/zjadłeś dziś pyszne śniadanie, usłyszałaś/usłyszałeś ulubioną piosenkę, może była dziś ładna pogoda lub fajnie bawiłaś/bawiłeś się z przyjacielem.
Zauważ, jak się czujesz, kiedy przypominasz sobie te rzeczy. Spróbuj wykonywać to ćwiczenie także przed zaśnięciem, tak, żebyś mogła/mógł powiedzieć sobie: to był całkiem dobry dzień!
Podsumowując, włączenie wdzięczności do życia dzieci nie polega jedynie na nauczeniu ich mówienia „dziękuję”; jest to sposób, aby pomóc im zbudować fundament ich dobrostanu psychicznego, który będzie im służył przez całe życie. Dzieci, które uczą się praktykować wdzięczność, stają się empatyczne i samoświadome oraz lepiej radzą sobie z przeciwnościami losu. Pielęgnując wdzięczność poprzez proste, konsekwentne praktyki, rodzice i opiekunowie mogą pomóc dziecku żyć pełniej i szczęśliwiej.
źródło: „Chwilołapki. Karty Uważności dla dzieci”
Bibliografia:
- Uz A. (2020), Mindfulness dla dzieci.
- Chwilołapki. Karty Uważności dla dzieci
- Nguyen, S.P., Gordon, C.L. The Relationship Between Gratitude and Happiness in Young Children. J Happiness Stud 21, 2773–2787 (2020). https://doi.org/10.1007/s10902-019-00188-6
Autorka: Marika Szymanek
Redakcja i korekta tekstu: Marta Patej
Artykuł powstał w ramach projektu pn.: „Superbohaterowie Uważności” współfinansowanego ze środków miasta stołecznego Warszawa.
