Blog Q ZmianomBlog Q Zmianom
Szybkie tempo życia, ciągła gonitwa myśli, nieustanne wystawienie na bodźce – to rzeczy, z którymi w obecnym, rozwijającym się świecie, musi mierzyć się każdy nas. Nie omija to również najmłodszych. U dzieci, tak jak u dorosłych możemy zauważyć różne skutki przebodźcowania: frustracje, bunkrowane emocje, czy problemy z koncentracją, które mogą negatywnie wpływać na ich prawidłowy rozwój, osiągnięcia szkolne i budowanie relacji. To ważne, abyśmy zdawali sobie sprawę z napięcia, z jakim nasze dzieci muszą się zmagać każdego dnia oraz abyśmy pomogli im znaleźć sposób na jego redukcję. Jednym ze skutecznych narzędzi, które można wykorzystać do tego celu jest ćwiczenie uważności – mindfulness.
,,Mindfulness to szczególny rodzaj uwagi: świadomej, skierowanej na obecną chwilę i nieosądzającej’’.
Jon Kabat-Zinn
W języku polskim słowo mindfulness najczęściej tłumaczone jest jako uważność. Jednak ma ono dużo szersze znaczenie. Podążając za Jonem Kabat-Zinn, można określić mindfulness jako pewnego rodzaju proces, w którym w sposób spokojny i życzliwy, skupiamy swoją uwagę na tym, co dzieje się wewnątrz nas samych i w otaczającym nas świecie. Celem staje się tutaj doświadczenie teraźniejszego momentu, przeżycie aktualnej chwili. Mindfulness pozwala nam zatrzymać się, żeby uważnie obserwować i skupiać swoją uwagę na tym, co się dzieje, bez oceniania, nawykowych reakcji, czy też pozwolenia na to, by zewnętrzne lub wewnętrzne rozpraszacze (na przykład natrętne myśli) nas rozpraszały.
Warto podkreślić, że celem mindfulness nie jest odprężenie czy relaks, jak często mylnie przyjmują dzieci. Wyżej opisane “doświadczenie teraźniejszego momentu” może obejmować też trudne lub silne emocje, jak np. smutek, żal czy lęk. Nadrzędną funkcją uważności w takiej sytuacji jest bycie w tych emocjach, wewnętrzne przyzwolenie na ich obecność. W ten sposób zauważona i doświadczona emocja jest przeżywana.
“Kiedy mózg dziecka jest rozgorączkowany lub zestresowany, ma ono duże trudności z uczeniem się i zapamiętywaniem nowych wiadomości”
Goldie Hawn
Wprowadzając mindfulness do domu i praktykując go razem z dzieckiem, nie tylko pomagasz mu radzić sobie ze stresem, ale także uczysz go cennych umiejętności, które mogą korzystnie wpłynąć na jego przyszłość. Ćwiczenia uważności pomagają wypracować sobie sposoby na redukcję stresu i radzenia sobie z przytłaczającymi emocjami. Dowiedziono, że dzięki ćwiczeniom dziecko rozwija w sobie empatię i łatwiej mu jest się skoncentrować. Może być to także dobry element w budowaniu zdrowej i bliskiej relacji między wami.
“Aby skierować dziecko na właściwą drogę, musisz nią podążać razem z nim”
Josh Billings
Dzieci najlepiej uczą się poprzez przykład obserwowany u rodzica (tzw. modelowanie zachowań), dlatego WSPÓLNA PRAKTYKA może być dla nich najlepszą metodą na wprowadzenie zdrowych nawyków mindfulness w życie, a Ty będziesz mieć możliwość zadbania wtedy również o własne ćwiczenie uważności. Wykonując ćwiczenia mindfulness razem z dzieckiem tworzycie wspólne doświadczenie, zaczynacie lepiej rozumieć siebie nawzajem i umacniacie waszą więź.
Praktyka powinna być REGULARNA, ale ELASTYCZNA. Dobrą metodą jest wprowadzenie ćwiczeń jako stałego elementu dnia, lecz zawsze trzeba mieć na uwadze stan i samopoczucie dziecka. Po wyjątkowo ciężkim dniu nie zawsze będzie ono chętne do kolejnych aktywności. To jest jak najbardziej OK. Zmuszanie go do ćwiczeń może przynieść odwrotny efekt i spowodować zniechęcenie. Nie martw się więc jeśli zapomnicie o ćwiczeniach lub po prostu nie będziecie chcieli ich danego dnia wykonać.
Staraj się ROZMAWIAĆ O EMOCJACH. W codziennych sytuacjach zachęcaj dziecko do nazywania i wyrażania swoich emocji. Pomagaj mu zrozumieć, że wszystkie emocje są naturalne i ważne – że o czymś nas informują, dlatego musimy umieć uważnie odczytywać ich znaczenie.
Razem OBSERWUJCIE ŚWIAT DOOKOŁA. Podczas spacerów, posiłków czy po prostu spędzania razem czasu próbujcie zauważać to, co właśnie wtedy Was otacza. Podczas takich obserwacji najlepiej UŻYWAĆ WSZYSTKICH ZMYSŁÓW – zwracajcie uwagę na widoki, szczegóły, dźwięki i zapachy.
Istnieje wiele KSIĄŻEK I GIER, które uczą uważności w sposób przystępny dla dzieci i genialnie łączą naukę z zabawą. Dlaczego więc z nich nie skorzystać? 😉
Polecane narzędzia do rodzinnego praktykowania uważności:
(“Karty mindfulness dla dzieci 4+. Magiczna chwila.” Agnieszka Jankowska-Figaj, Violetta Halliday”)
PODLEWANIE KWIATÓW
Tak jak każda roślina potrzebuje wody i słońca, żeby wzrastać, tak każdy człowiek potrzebuje miłości i życzliwości.
Narysuj na kartce piękny kwiat. W środku wpisz swoje imię. Jakimi życzliwymi słowami możesz podlać swój wewnętrzny kwiat?
Jakie są twoje dobre cechy? Wymień je lub zapisz obok kwiatka.
SKRZYDŁA MOTYLA
Utul się w swoich ramionach.
Prawą dłoń połóż na lewym ramieniu, a lewą dłoń na prawym ramieniu. Zamknij oczy i wykonaj trzy powolne oddechy.
Czy czujesz unoszenie się i opadanie klatki piersiowej?
Teraz udawaj, że twoje dłonie są skrzydłami motyla, i delikatnie trzepocz nimi o swoje ramiona.
SMOCZY OGIEŃ
Stań w rozkroku i ugnij lekko kolana. Wyobraź sobie, że jesteś smokiem.
Nabierz głęboko powietrza, unosząc ręce nad głowę. Przytrzymaj przez chwilę.
Na wydechu wystaw ręce przed siebie z palcami zagiętymi niczym smocze pazury. Jednocześnie otwórz szeroko paszczę i zioń ogniem, mówiąc: „Haaa…”.
Powtórz trzy razy.
Po każdym ćwiczeniu poświęć chwilę na refleksje z dzieckiem i zrozumienie tego, co właśnie się wydarzyło. Zapytaj, jak dziecko czuje się po ćwiczeniu? Czy zauważyło jakieś zmiany, np. w samopoczuciu, ciele lub oddechu?
Ćwiczenia uważności to praktyka, która pomaga (dzieciom i dorosłym!) lepiej poznać samego siebie. Uczy jak radzić sobie ze stresem, zrelaksować się, poprawić koncentrację, czy zrozumieć własne emocje. Wprowadzenie ich do codziennego życia może być fascynującą podróżą pełną dostrzegania i doceniania najmniejszych rzeczy, którą przeżywacie razem z dzieckiem – wzmacniając przy tym waszą relację. To nie tylko korzystne narzędzie na teraz, ale także cenna umiejętność owocująca w przyszłości.
Bibliografia:
Autorka: Natalia Bęza
Redakcja/korekta: Marta Patej
Artykuł powstał w ramach projektu pn.: “Superbohaterowie Uważności” współfinansowanego ze środków m. st. Warszawa.